Tradities & religie Cambodja

In Cambodja heb je een mix van religies, maar 90 % van de inwoners is Boeddhist en aanhanger van het theravada-boeddhisme een zeer oude vorm van boeddhisme, die voornamelijk in Cambodja, Sri Lanka, Thailand, Myanmar en Laos wordt aangehangen. Het boeddhisme is geen godsdienst in de strikte zin van het woord maar een levensleer die 2500 jaar geleden door Siddharta Gautama (560-480 v.Chr.) werd verkondigd, als reactie op het verharde hindoeïsme in die tijd. Toen hij de verlichting bereikte, ging hij de geschiedenis in als Boeddha.

Cambodja ligt op de handelsroute tussen China en India. Veel religieuze ontwikkelingen kwamen door deze handelsroute in Cambodja, Sri Lanka, India en Nepal. In eerste instantie was Cambodja beïnvloed door het Hindoeïsme, maar later is dit overgegaan in het Boeddhisme.

Bij de tempels van Angkor zie je deze overgang, want er zijn zowel figuren uit het Hindoeïsme als het Boeddhisme zichtbaar op de tempels. De oudste tempels zijn vaak Hindoeïstisch, de jongere Boeddhistisch.

Tijdens de onderdrukkingsperiode heeft de Rode Khmer elke vorm van godsdienst proberen af te schaffen. Na het einde van de bezetting, kwam er weer godsdienstvrijheid in het land en krijgen de diverse vormen van religie weer stand in het land.

Christendom Cambodja

Tussen 1863 en 1953 werd Cambodja geregeerd door Frankrijk. Door de komst van de Fransen heb je ook een klein percentage christenen in Cambodja. Ook kwamen er na de bezetting veel zendelingen naar het land om de bevolking te helpen en hierdoor groeit ook het christendom.

Hindoeïsme Cambodja

Tot de 14de eeuw was het hindoeïsme bepalend voor het religieuze politieke en culturele leven van de Khmer. Tegenwoordig is de beoefening van het hindoeïsme nagenoeg verdwenen en wordt het alleen nog aangehangen door een kleine Indiase etnische minderheid.

Islam Cambodja

Tegenwoordig is het Boeddhisme het hoofdgeloof in Cambodja maar ook de Islam heeft een kleine rol in Cambodja. Veel afstammelingen van de Champas in zuidelijk Vietnam zijn Moslims. In Phnom Penh zijn twee moskeeën. De An-Nur an-Na’immoskee, deze werd gebouwd in 1901 maar deze is tijdens de onderdrukking van de Rode Khmer totaal vernietigd. De moskee is inmiddels herbouwd en ligt nu één kilometer van de tweede moskee in Cambodja, de Nur ul-Ihsaanmoskee.

Overige religies Cambodja

Naast de reguliere geloven zijn er nog een klein aantal aanhangers van het Cao Dai geloof. De meeste bergvolkeren in het noorden en noordoosten van Cambodja zijn animisten en geloven in voorouderverering en spiritualiteit.

Boeddhisme Cambodja

Eeuwenlang was Cambodja een Boeddhistisch koninkrijk. Al 2000 jaar is het de belangrijkste religie in het land. Veel Cambodjanen geloven bovendien in het bovennatuurlijke.

Kern van de leer van Boeddha zijn de vier edele waarheden:

Het leven is lijden.
De oorzaak van dit lijden is de begeerte en het hechten aan het leven. Daardoor zit de mens gevangen in een heilloze kringloop van geboorte, sterfte en wedergeboorte.
Door de begeerte los te laten en zich te onthechten kan de mens het lijden opheffen.
Het achtvoudige pad (juist inzicht, leven, streven, mediteren, denken, doel, woord en daad) is de enige uitweg uit de heilloze kringloop van reïncarnatie en leidt naar nirvana, de toestand van gelukzaligheid. Door zicht te houden aan enkele grondbeginselen kan de mens zijn lot of ‘karma’ beïnvloeden. De Vijf Geboden zijn: niet doden, stelen, overspel plegen, liegen en alcohol, tabak of drugs gebruiken. Het boeddhisme is eigenlijk geen godsdienst, maar een filosofisch stelsel en een levenshouding. Er zijn geen goden. Het boeddhisme kent wel monniken, maar weer geen kerkelijke organisatie. De koning is traditioneel de beschermer van alle godsdiensten.

Tijdens het schrikbewind van de Rode Khmer, onder leiding van Pol Pot werden alle kloosters verwoest en de monniken vermoord. Boeddhistische monniken hadden tot 1975 een groot aandeel in de scholing van de bevolking en de bestrijding van het analfabetisme. Pol Pot probeerde het boeddhisme uit te roeien en vond monniken volstrekt nutteloos. Boeddhistische wijsheid werd afgedaan als onzin: “De enige wijsheid is het verbouwen van rijst” was een slogan van de Rode Khmer. Alle “wijze” moesten daarom gedood worden.

In 1993 werd het boeddhisme officieel tot staatsreligie verklaard. De bevolking van Cambodja ziet het boeddhisme vooral als volksgeloof en een levenswijze, waarin geesten en natuurkrachten een belangrijke rol spelen. Cambodjanen vereren de geesten van de wind, het water, de aarde en de vruchtbaarheid. Bij de tempels offeren zij dan ook vruchten, wierook en dieren aan deze geesten. De cultus van de natuurgeesten vindt in alle lagen van de bevolking plaats en vormt de essentie van alle grote boeddhistische jaarfeesten.

Veel tempels zijn tijdens het bewind van de Rode Khmer verwoest en die worden na het einde van de onderdrukking weer gerestaureerd en langzaam keren ook de monniken weer terug. De monniken vormen in hun opvallende oranje gewaden tegenwoordig een veelvoorkomend straatbeeld.

In Cambodja zal je ook veel kinderen zien die gekleed zijn in monnikskledij. Veel gezinnen zijn zo arm, dat ze niet voor de kinderen kunnen zorgen en sturen ze dan naar de tempel om monnik te worden. Zo weten ze dat hun kinderen naar school kunnen gaan en te eten krijgen.

Tradities Khmer

Het Cambodjaanse volk heet de Khmer. Ze voelen zich sterk verbonden met elkaar. Zij houden vast aan Khmer tradities, zoals zang, dans en hun unieke taal. Belangrijke levensgebeurtenissen als geboortes, bruiloften en overlijden worden volgens oude tradities gevierd. De meeste regels voor dit soort ceremonies zijn afkomstig uit het boeddhisme, waarbij de Khmer kleine aanpassingen gemaakt hebben. Zo mogen de Khmer alleen trouwen in maanden met 30 dagen. In maanden met 31 dagen wordt er niet getrouwd.

Cambodjaanse cultuur

De Cambodjaanse cultuur vind je vooral terug bij tempels. Vaak zijn tempels (Wat Phnom of Oudong) gelegen op een berg (Phnom). Onderaan de tempel of bij de trappen naar boven staan mensen die vragen om geld (bedelen). De gemiddelde Cambodjaan die een tempel bezoekt doet dit dan ook met een reden. Om een positief karma te ontwikkelen geven ze de bedelaars op de route omhoog geld. Het is vaak een klein bedrag maar alle kleine beetjes maken een grote waar de bedelaar vaak een maaltijd kan kopen.

Cambodjaanse muziek

Naast dans maakt ook muziek een belangrijk deel uit van de Khmercultuur. Bij Angkor Wat tref je vaak groepen muzikanten aan die traditionele muziek ten gehore brengen. Typische Khmerinstrumenten zijn de roneat (Xylofoon), een tro (soort viool), een thon (bongo) en een krapeu ofwel takhe (liggend te bespelen gitaar). Vaak wordt de traditionele muziek als begeleidende muziek ingezet bij het opvoeren van toneelstukken en dansvoorstellingen waarbij veelal mythen en verhalen uit het glorieuze verleden van de Khmer worden nagespeeld.

Gewoontes Cambodja

Er zijn een aantal belangrijke gewoontes waar je rekening mee moet houden als je naar Cambodja gaat:

De Cambodjanen vinden het nog steeds moeilijk om over de onderdrukkingsperiode van de Rode Khmer te praten. Veel Cambodjanen hebben een familielid verloren. Als je er oprecht in geïnteresseerd bent, willen ze er wel met je over praten, maar het duurt even voordat ze hun terughoudendheid laten varen.
Cambodja heeft talloze religieuze plaatsen. Hou hier rekening mee met je kleding. Bij een bezoek aan een tempel moeten je schouders en knieën bedekt zijn en moet je je schoenen uit doen. Sokken mogen wel aan.
In de kleine (afgelegen) dorpjes is de lokale bevolking nog niet volledig gewend aan het toerisme. Zorg ook hier voor degelijke kleding die niet te bloot is, want de lokale bevolking is dit niet gewend.
Bij belangrijke toeristenattracties komen vaak zwermen kinderen op je af die je iets willen verkopen. Dit kan opdringerig overkomen, maar als je vriendelijk met ze kletst, vergeten de kinderen vaak al snel waar ze voor kwamen. Ze willen graag Engels leren praten.

Feestdagen Cambodja

Cambodja kent een flink aantal feestdagen en evenementen. Westerse feestdagen als kerst, pasen en pinksteren kennen ze in Cambodja niet omdat dit Christelijke feesten zijn. Echter door de aanwezigheid van veel westerse toeristen worden deze feesten wel klein gevierd, maar meer als excuus om een gezellige avond te hebben.

Toch zijn er ieder jaar wel op vaste data bekende feestdagen:

1 januari: nieuwjaar
7 januari: dag van de overwinning
14, 15 en 16 april: Khmer nieuwjaar
19 mei: ploegfestival
18 juni: Verjaardag koningin Monineath
24 september: dag van de grondwet
15 oktober: sterfdag koning Norodom Sihanouk
29 oktober: kroningsdag koning Norodom Sihamoni
9 november: onafhankelijkheidsdag

Sommige feestdagen vallen steeds op een andere dag omdat zij de maankalender of de oude horoscoop volgen:

Waterfestival (Bon Om Touk)

Bon Om Touk, het waterfestival wordt elk jaar in oktober of november gevierd en duurt drie dagen. Het waterfestival markeert het einde van het moessonseizoen en de verandering in de stroom van de Tonlé Sap- rivier. De festiviteiten vinden plaats aan de oevers van de Tonle Sap Rivier in Phnom Penh in de vorm van boot races. Het festival trekt jaarlijks enkele miljoenen mensen en toeristen.

Pchum Ben

Pchum Ben is een 15-daags spiritueel festival, tussen half september en half oktober. Het hoogtepunt is de 15de dag van de tiende maand in de Khmer kalender, het einde van de boeddhistische vastentijd. Dit is de dag waarop veel Cambodjanen hun respect betuigen aan overleden familieleden van maximaal 7 generaties. Boeddhistische monniken zingen de sutta’s ‘s nachts in de Pali- taal (continu, zonder te slapen) als voorspel op het openen van de poorten van de hel, zodat de geesten van hun voorouders bevrijd kunnen worden.

Vesak Puja

Vesak Puja is een van de drie belangrijkste boeddhistische feestdagen. Op deze dag herdenken boeddhisten de geboorte, verlichting en het parinibbana (heengaan) van Lord Boeddha, welke volgens traditie plaats tijdens de volle maan van de maand Vesakha van de maankalender van het oude India. Puja betekent ‘het betonen van respect’. Vesak Puja vindt plaats in april, mei of juni.

Magha Puja

Magha Puja is ook een boeddhistisch festival dat wordt gevierd op de dag van de volle maan van de derde maanmaand. Het is het tweede belangrijkste boeddhistische festival na Vesak. Tijdens dit festival vieren de boeddhisten de bijeenkomst die werd gehouden tussen de Boeddha en 1250 van zijn eerste discipelen, die volgens de traditie voorafging aan de gewoonte van periodieke voordracht van discipline door monniken. Op deze dag vieren boeddhisten de oprichting van een ideale en voorbeeldige gemeenschap, daarom wordt het ook wel Saṅgha-dag genoemd.

Theravada

Theravada is de viering van het boeddhistische nieuwjaar. Deze dag wordt Vesak (wesak) of Visakha genoemd. Dit is dus een ander feest dan het Khmer nieuwjaar. De data van de viering ligt niet vast. Gedurende drie dagen wordt er flink gefeest. Het feest begint op de eerste dag van de volle maan in de maand mei.